Kleinschalig voedsel produceren

Herenboeren willen samen duurzaam voedsel produceren. Verse groenten, fruit, scharreleieren en een heerlijk stukje vlees, alles lokaal geproduceerd en afkomstig van de eigen boerderij. Leden van de coöperatie investeren eenmalig in een stuk land en nemen een professionele boer in dienst die de werkzaamheden uitvoert op de boerderij.

IN OPRICHTING
De eerste herenboerderij ontstond in 2016 in Brabant. Inmiddels zijn er in ons land 14 actieve herenboerderijen en zo’n 24 in oprichting. Zo ook in Delft Rijswijk waar Carlien van der Zwet sinds 2020 met een aantal andere ‘kartrekkers’ al veel voorbereidend werk heeft verzet. De coöperatie is opgericht, een bestuur geïnstalleerd, er zijn 211 enthousiaste kandidaat-leden en meerdere actieve werkgroepen. Het belangrijkste dat nog ontbreekt, is een stuk land.

BEWEZEN CONCEPT
Carlien: “Het concept herenboeren sprak mij aan omdat het alles in zich heeft wat we zo nodig hebben. Gezonde voeding, eerlijk en kleinschalig geproduceerd. Maar het is ook een bewezen concept. Realistisch en financieel goed onder bouwd en daarmee binnen handbereik voor velen. Als herenboer pak je eigenlijk een stukje regie terug op de productie van eerlijk en gezond eten. In mijn eentje kan ik de wereld niet verbeteren, maar samen kunnen we echt het verschil maken.”

WERKWIJZE
Een herenboerderij bestaat uit 200 leden bestaande uit één- of meerpersoonshuishoudens en gezinnen. Gemiddeld komt dit overeen met 500 monden om te voeden. Leden leggen eenmalig 2.000 euro in (eenpersoonshuishouden 1.000 euro). Met dit investeringskapitaal van 400.000 euro kan (een gebruiksrecht op) land, machines, opstal en dergelijke worden gefinancierd. Daarnaast betaalt
elk lid een contributie van 10 tot 12 euro per week. Hiervoor ontvang je elke week een tas gevuld met groenten, fruit, aardappelen, eieren, rund-, varkens- en kippenvlees. Een en ander is natuurlijk afhankelijk van het seizoen en met uitzondering van een paar weken midden in de winter. De opzet van de boerderij is circulair. In principe wordt niets weggegooid. Afval gaat naar dieren, die op hun beurt weer zorgen voor de meststoffen.

COMMUNITY
De boer doet het werk op de boerderij. Maar leden kunnen, als ze dat willen, meehelpen. Bijvoorbeeld met het oogsten van de sla of bij de wekelijkse distributie van de groenten. Wat er
wordt verbouwd bepalen de leden in overleg met de boer. Tijdens de algemene ledenvergadering (ALV) wordt de bedrijfsvoering geëvalueerd en wordt elk jaar een teeltplan opgesteld.
De leden kiezen een bestuur dat samen met de boer verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen. Daarnaast zijn er werkgroepen, bijvoorbeeld voor financiën, distributie en communicatie. Het idee is om niet alleen gezamenlijk een bedrijf te runnen, maar ook een community te vormen. Carlien: “Daarin is alle ruimte voor initiatieven en eigen inbreng van leden. Hoe leuk zou het zijn als mensen een workshop over kruiden organiseren, recepten verzamelen of educatieve activiteiten voor kinderen organiseren op de boerderij.”

“In mijn eentje kan ik de wereld niet verbeteren, maar samen kunnen we echt het verschil maken.”

UITDAGINGEN
De belangrijkste uitdaging op de korte termijn is het vinden van land. Carlien: “In onze regio is grond erg schaars en er zijn veel verschillende belangen en behoeften. Inmiddels hebben we een lijst met potentiële locaties. Die zijn op geschiktheid beoordeeld, gecheckt met bestemmingsplannen en we zijn in gesprek met gemeentes en andere grondeigenaren zoals Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten of boeren die willen stoppen. Het is echt een kwestie van een lange adem. Maar we hebben goede hoop dat we binnen afzienbare tijd van start kunnen gaan. Ondertussen kunnen geïnteresseerde potentiële leden zich melden via https://delftrijswijk.herenboeren.nl.”

Dit artikel verscheen eerder in delfts Leven. Tekst: Meiborg Tekst en Advies. Fotografie: Studio Oostrum